کارکرد تزئینات شهری در انعکاس هویت و فرهنگ شهرها
هـدف والا از زیباسـازی یـک شـهر ایجـاد محیطـی جـذاب، شـاد، خلاق و پرورنـده بـرای شـهروندان سـاکن در آن اسـت. محیطـی کـه علاوه بـر ارضـای حـس زیبایی‌شناسی سـاکنان خـود، قـادر باشـد تـا حداکثـر ارتبـاط را بـا مـردم و فرهنـگ جامعـه برقـرار سـازد. در ایـن میـان اسـتفاده از تزئینـات شـهری بـا پارچـه بـه دلیـل برخـورداری از شاخصه‌هایی ماننـد تنـوع رنـگ، وزن کـم و هزینـه پاییـن، انعطاف‌پذیری و سـرعت در اجـرا، به‌ویژه در تزئینـات موقـت شـهری، جشن‌ها، مراسـم و آیین‌ها کاربـرد بسـیاری یافتـه اسـت.
تزئینـات شـهری در کشـورهای مختلـف هـر یـک بـه فراخـور فرهنـگ، آداب‌ورسوم، مذهـب و … شکل‌های مختلفی را پذیرفته اسـت و هدف اصلی از آفرینش آن، همانا آراسـتن شـهر در برنامه‌های مناسـبتی در راسـتای تأثیرگـذاری بیشـتر بـر مخاطبـان هست. طیف گسـترده پارچه، تنـوع رنگ و کاربری سـاده، سـبک بودن و کم‌هزینه بودن، موجب اسـتفاده گسـترده از پارچه در تزئینات شـهری شـده است.
اسـتفاده از تزئینـات پارچـه بـه دلیـل برخـورداری از مزایای بسیار زیاد، به‌طور ویـژه برای تزئینـات موقـت شـهری مناسـب اسـت. بـه همین دلیـل در برنامه‌های مناسـبتی مانند مناسبت‌های مذهبی، ملی، تاریخی، جشن‌های آغاز سـال نو و پیـروزی دارای کاربـرد فراوانی اسـت . همچنیـن جـذب مخاطـب بـه مکان‌های ویـژه و در زمان‌های خـاص ماننـد مکان‌های گردشـگری، مذهبـی، تاریخـی و در مراسـم افتتاحیه‌ها کاربردی‌ترین نـوع تزئیـن به نظـر می‌رسد. اما پارچه‌ها و به‌ویژه سازه‌های بافته‌شده بـه دلیـل جنسـیت و بافـت در مقابـل آلودگـی و گردوغبار آسیب‌پذیر هست. همچنیـن در صـورت عـدم مقاوم‌سازی می‌توانند از سـوی رهگـذران و کـودکان مـورد آسیب‌رسانی قـرار گیرنـد.
طراحـی هـر نـوع اثـر هنـری زمانـی موفـق خواهـد بـود كـه از طرف شـهروندان موردقبول واقع شـود. در غیـر ایـن صـورت مـورد آسـیب عمـدی قرارگرفته و یـا به‌مرورزمان براثر بی‌توجهی از بیـن خواهـد رفـت. طراحـی فـرم بایسـتی برگرفتـه از اعتقـادات، باورهـا و علایق ذهنـی مخاطبـان هـر محـدوده شـهری باشـد.نحـوه نصـب بایـد به‌گونه‌ای باشـد كـه هیـچ زائـده خطرسـازی بـرای عابـر پیـاده و یـا ماشین‌ها درروی زمیـن و یـا ارتفـاع وجـود نداشـته باشـد. به‌عنوان‌مثال رعایـت حداکثر ارتفـاع دسترسـی انسـان در آثـار، تخریـب آن‌ها را كاهـش می‌دهد.
در تزئینـات پارچـه توجـه بـه فرهنـگ، آداب‌ورسوم و سـابقه تاریخی هر منطقـه می‌تواند در ارتباط شـهروندان بـا تزئینـات و حفـظ یکپارچگـی فـرم و هماهنگـی مفهومـی بـا محیـط شـهری و فرهنـگ شـهروندان مؤثـر باشـد.
محسن سراجی – مدیر مسئول رسانه خبری تحلیلی هنر مشهد
برگرفته از کتاب ” شیوه‌های بیان در زیباسازی شهری ” تألیف محسن سراجی – انتشارات سخن‌گستر
